Gebiedsaanpak Binnenveld

Verschillende bewoners en gebruikers van het Binnenveld hebben aangegeven verkeersonveiligheid en verkeersoverlast te ervaren. Met name in de spits is het erg druk in het Binnenveld (sluipverkeer) en het autoverkeer rijdt hard. Recent onderzoek van de gemeente Ede bevestigt dit beeld. In de ochtendspits heeft 57% van het verkeer in het Binnenveld hier geen herkomst of bestemming (en is dus sluipverkeer). Dit gaat om ongeveer 900 voertuigen. In de avondspits is dit 47% van het verkeer (1.100 voertuigen). Ook laten metingen zien dat er op meerdere wegen in het Binnenveld structureel te hard wordt gereden.

Met de maatregelen willen we de verkeersveiligheid en leefbaarheid in het Binnenveld verbeteren. Dit doen we door in te zetten op 

1. Verminderen sluipverkeer
2. Verlagen snelheid verkeer
3. Verminderen conflicten tussen verschillende verkeersdeelnemers
4. Ongewenst gedrag verminderen. 

Belangrijke randvoorwaarde is dat alle bestemmingen in het Binnenveld bereikbaar moeten blijven, het liefst met zo weinig mogelijk vertraging. Ook moeten de maatregelen (juridisch en (beheers)technisch) te realiseren zijn.

We zetten in op de volgende maatregelen om de verkeersveiligheid in het Binnenveld te verbeteren:

• Invoeren van een geslotenverklaring voor gemotoriseerd verkeer in het gehele Binnenveld, met uitzondering van ‘bestemmingsverkeer Binnenveld’. Doorgaand verkeer door het Binnenveld is niet meer toegestaan.
• Invoeren van 30 km/uur als maximumsnelheid op grondgebied van de gemeente Ede ter hoogte van buurtschappen De Kraats, De Kade en nabij de Kraatsschool. In de gemeente Rhenen wordt 30 km/uur ingesteld rond de Weteringsteeg en nabij zorgcentrum Zideris.
• Inzetten op een gedragscampagne zodat weggebruikers (landbouwverkeer, fietsers, autoverkeer)  meer rekening gaan houden met elkaar, veilig verkeersgedrag. De campagne ondersteunen we met snelheidsdisplays.
• Belangrijke fietsroutes voorzien van (rode) fietsstroken om fietsers een duidelijkere plek op de weg te geven en overig verkeer te attenderen op de aanwezigheid van fietsers.
• Het aanpassen van kruispunten (bijvoorbeeld door plateaus aan te leggen) en het toevoegen van drempels op onveilige locaties, en het herinrichten van het wegprofiel van de bovenstaand genoemde nieuwe 30 km/uur gebieden.

Er is in 2024 een intensief en zorgvuldig participatieproces doorlopen. De gemeente Ede en Rhenen hebben gezamenlijk de opdracht gegeven voor het participatieproces en verkeersonderzoek. De gemeenten Wageningen en Veenendaal hebben ambtelijk ook deelgenomen aan de werkgroep. Na twee inloopavonden in Ede en Rhenen (februari 2024) is met een werkgroep van bewoners, ondernemers en belangenorganisaties zoals de Fietsersbond (gemiddeld 30 personen) de verschillende opties verkend. De voor- en tegenargumenten van verschillende maatregelen zijn in beeld gebracht en de maatregelen zijn gecheckt op uitvoerbaarheid (o.a. juridische-, technische- en beheerstechnische uitvoerbaarheid). Op 3 oktober 2024 is het voorstel van de werkgroep voor de maatregelen op een bijeenkomst gepresenteerd aan alle belanghebbenden in het Binnenveld. Hier was voor iedereen ook de mogelijkheid om inhoudelijk op dit voorstel te reageren.

Maatregelen om de verkeerssituatie te veranderen hebben, in welke vorm dan ook, invloed op de bereikbaarheid van de bewoners, ondernemers en agrariërs in het Binnenveld. Hierin spelen verschillende belangen een rol. Maatregelen kunnen bijvoorbeeld positief uitpakken voor de verkeersveiligheid van bewoners, maar negatief voor de bereikbaarheid van bewoners, ondernemers en agrariërs. Wij wilden geen overhaaste beslissingen nemen die op veel weerstand konden rekenen. Met elkaar in gesprek gaan is voor ons altijd het uitgangspunt geweest. Door met elkaar de situatie goed te verkennen en de voor- en nadelen van verschillende oplossingsrichtingen goed in beeld te brengen konden we vervolgens een goede afgewogen keuze maken.

De voorgestelde maatregelen zijn de uitkomst van een zorgvuldig doorlopen participatieproces. En ze zijn een weerspiegeling van de voorkeur van een meerderheid van de betrokken bewoners en ondernemers. We zijn ons ervan bewust dat sommige belanghebbenden voorkeur hebben voor verdergaande maatregelen om het sluipverkeer te weren (afsluitingen, ontheffingsysteem). Andere belanghebbenden willen echter juist minder maatregelen dan nu voorgesteld. Gezien de bewezen verkeersveiligheidsproblematiek achten wij het noodzakelijk om de voorgestelde maatregelen waarvoor voldoende draagvlak is uit te voeren.

Het klopt dat veel verkeer door het Binnenveld rijdt omdat dat nou eenmaal sneller is dan in de file staan op de Mansholtlaan, Rondweg-oost Veenendaal of richting de Rijnbrug. Voor die hoofdwegenstructuur zijn verschillende plannen in voorbereiding. Zo is al begonnen met een eerste deel van de verbreding van de Rondweg-oost en start op korte termijn de realisatie van het project Beter Bereikbaar Wageningen. De totale uitvoering van deze projecten zal echter wel lang duren (o.a. afhankelijk van stikstofproblematiek). De routes door het Binnenveld blijven voorlopig dus directer, korter en daarmee voor veel mensen aantrekkelijker. Dit vraagt om maatregelen in het Binnenveld zelf die op kortere termijn genomen kunnen worden. 

De geslotenverklaring voor gemotoriseerd verkeer betreft een pilot van minimaal 2 jaar. We houden in deze periode goed in de gaten of de geslotenverklaring het gewenste effect heeft of dat aanvullende maatregelen nodig zijn. De 30 km/uur zones, fietsstroken en andere aanpassingen aan infrastructuur zijn definitief.

We meten jaarlijks de verkeersintensiteiten (aantal fietsers en aantal gemotoriseerd verkeer), de snelheid van het verkeer en de hoeveelheid sluipverkeer. Na 2 jaar onderzoeken we ook de beleving van bewoners, ondernemers, perceelhouders en van de gebruikers van het Binnenveld (fietsers, wandelaars). Wanneer het effect ‘onvoldoende’ is kan bij voorbaat niet gezegd worden. Dit is een combinatie tussen gemeten verkeerintensiteiten, snelheid van het verkeer én de beleving van bewoners en gebruikers van het gebied. De Binnenveld gemeenten voeren regelmatig metingen uit en blijven hierover in gesprek met de werkgroep uit het participatieproces om te kijken hoe het gaat. 

Wanneer de genomen maatregelen niet het gewenste effect hebben zal in plaats van de geslotenverklaring voor gemotoriseerd verkeer een nieuw ontheffingssysteem worden ingevoerd die het huidige ontheffingssysteem vervangt. Hierbij krijgen alleen direct aanwonenden/perceeleigenaren een ontheffing en moet de rest van de bewoners/ondernemers/leveranciers gebruik maken van alternatieve routes (en dus omrijden). Deze opties werken we uit met de buurgemeenten en belanghebbenden uit het gebied, mocht dat nodig zijn.

We werken eraan om de geslotenverklaring voor gemotoriseerd verkeer en de 30 km/uur zones in het 1^e kwartaal van 2025 in te stellen. De gedragscampagne kan ook in 2025 verder worden uitgewerkt en uitgevoerd. Voor de infrastructurele maatregelen (fietsstroken, drempels, plateaus, weginrichting) is op dit moment geen geld beschikbaar. Wij kijken daarom eerst of we kunnen ‘meeliften’ met bijvoorbeeld gepland onderhoud van de wegen. We onderzoeken op korte termijn waar dit zou kunnen en wanneer. 

Daarna kunnen we ook duidelijkheid krijgen welke maatregelen we vooruitlopend op onderhoud al kunnen nemen als losstaande (tijdelijke) maatregel. Hiervoor moeten we dan aanvullende financiën aanvragen bij de gemeenteraad. De zomer van 2025 is het eerste moment waarop we middelen kunnen aanvragen. De gemeenteraad bepaalt of dit geld wordt toegekend. Uiteraard kijken we ook actief naar mogelijke subsidies van bijvoorbeeld provincie en rijk om maatregelen zo snel mogelijk uit te kunnen voeren.

Doel van het instellen van een geslotenverklaring voor gemotoriseerd verkeer is het weren van sluipverkeer dat nu door het Binnenveld rijdt om files op de A12, rondweg Veenendaal-Oost (N233) en Dr. W. Dreeslaan/Mansholtlaan (N781) te omzeilen. Met het instellen van een geslotenverklaring kunnen we ervoor zorgen dat navigatiesystemen (Google Maps, Waze, TomTom, Flitsmeister, etc.) geen doorgaand verkeer meer door het Binnenveld sturen.

De geslotenverklaring geldt voor het gehele Binnenveld, inclusief Achterberg (gemeente Rhenen) en de Groene Grens (gemeente Veenendaal).

Al het gemotoriseerd verkeer (vrachtwagens, bestelbussen, auto’s en motoren) die hun rit buiten het aangewezen gebied zijn gestart, en geen bestemming in het aangewezen gebied zelf hebben, mogen hier niet meer rijden. Zij moeten om het Binnenveld heenrijden via N781, N233, N225 en/of A12.

De geslotenverklaring is bedoeld om de verkeersdruk in het Binnenveld te verminderen. Alleen verkeer dat niet via een andere route kan rijden, krijgt toegang. Woningen en bedrijven aan de rand van het Binnenveld zijn rechtstreeks te bereiken via de hoofdwegen en krijgen daarom geen toegang tot de wegen door het Binnenveld. De kern Achterberg vormt hierbij een uitzondering. Inwoners van Achterberg maken namelijk al gebruik van het huidige ontheffingssysteem voor de wegen in het Binnenveld. 

Bewoners, ondernemers en perceeleigenaren gevestigd op een adres in het aangewezen gebied mogen gewoon door het Binnenveld blijven rijden. Ook leveranciers en bezoekers van winkels, ondernemingen en woningen in het gebied mogen het gebied van in- en uitrijden. Dat geldt ook voor recreanten die in het aangewezen gebied willen recreëren. (Brom-)fietsers en voetgangers mogen gewoon gebruik blijven maken van alle wegen in het Binnenveld, ook als het gaat om doorgaande (brom)fietsers/wandelaars.

Alle bewoners in het aangewezen gebied kunnen gewoon dezelfde routes blijven rijden zoals ze nu ook al doen. Alleen bewoners van buiten het aangewezen gebied moeten om het Binnenveld heen gaan rijden.

De bestaande ontheffingsgebieden op delen van de Zijdvang/Haarwal, Veensteeg en Slagsteeg blijven gewoon bestaan. Deze wegen blijven alleen toegankelijk voor ontheffingshouders en agrarisch verkeer. Het hebben van een herkomst of bestemming in het Binnenveld is dus niet voldoende om over deze wegen te rijden.

We zijn ons ervan bewust dat een dergelijke geslotenverklaring lastig handhaafbaar is. Dit is afgelopen jaar ook uitvoering besproken met de werkgroep. Bekend verkeer zal mogelijk door het Binnenveld blijven rijden. Echter, we willen vooral bereiken dat doorgaand verkeer niet meer actief door het Binnenveld gestuurd wordt. Door het invoeren van een geslotenverklaring kunnen we navigatiesystemen laten aanpassen. De verwachting is dat we daarmee een wezenlijk deel van het sluipverkeer kunnen weren. We streven er naar om in ieder geval in de eerste periode handhaving in te zetten.

Hier wordt gewerkt met het verstrekken van een beperkt aantal ontheffingen voor een beperkt gebied. Op ontheffingen kan beter gehandhaafd worden.

Met de werkgroep hebben we alle mogelijke manieren om sluipverkeer te weren goed bekeken. Ook het fysiek afsluiten van wegen. Dit heeft echter een negatief effect op de bereikbaarheid van bewoners en ondernemers in het Binnenveld. Deze moeten dan omrijden of kunnen niet meer vanuit alle windrichtingen hun woning of perceel bereiken. Bewoners en ondernemers hebben aangegeven dat dit niet gewenst is. Er is daarom niet gekozen voor vergaande maatregelen zoals het fysiek afsluiten van wegen of het toepassen van landbouwsluizen.

Met de werkgroep hebben we alle mogelijke manieren om sluipverkeer te weren goed bekeken. Ook het invoeren van een ontheffingssysteem (eventueel met camera’s). Een ontheffingensysteem voor een groot gebied als het Binnenveld is in de praktijk niet werkbaar. Er moeten dan veel ontheffingen worden uitgegeven wat ook vraagt om een grote ‘back-office’ bij de handhavingsafdelingen van de gemeenten (voor bijhouden, beoordelen  en verlenen ontheffingen). Dit is op korte termijn niet te realiseren. Ook moeten alle bezoekers, leveranciers en klanten van winkels dan een ontheffing hebben. Dat is niet realistisch. Dit geldt ook voor kleinere, strategisch gekozen wegafsluitingen. Op basis van de wens van bewoners/agrariërs om ongehinderd door het Binnenveld te kunnen rijden, kom je ook bij kleinere afsluitingen tot het uitgeven van honderden vergunningen. Dit is niet haalbaar. 

Voor camerabewaking zijn er nog veel praktische bezwaren. Zo is goedkeuring van het OM nodig voor camerahandhaving is er goede op locaties van de camera straatverlichting nodig wat gevoelig ligt in het Binnenveld en zijn camera’s zeer vandalismegevoelig. Een ontheffingensysteem werkt daarom alleen voor een beperkt gebied / weg waarbij alleen een selecte groep van direct belanghebbenden een ontheffing krijgt. Wanneer de nu in te stellen maatregelen onvoldoende effect hebben zal een dergelijk (nieuw) ontheffingssysteem de volgende stap zijn.

Voor het instellen van de geslotenverklaring moet een verkeersbesluit genomen worden. We informeren belanghebbenden via de online nieuwsbrief over de voortgang van dit besluit en de mogelijkheid om hier op te reageren.

We streven naar de invoeren van de geslotenverklaring in het 1^e kwartaal van 2025. Dit is afhankelijk van het verloop van de procedure rond het verkeersbesluit. 

Nee, de landbouwsluizen waarvan eerder in Wageningen sprake was worden niet meer gerealiseerd. Het plan dat nu met de vier gemeenten en belanghebbenden is opgesteld vervangt dit. 

Het doel van het instellen van 30 km/uur als maximumsnelheid is om de verkeersveiligheid en leefbaarheid te verbeteren op locaties waar veel kwetsbare verkeersdeelnemers samen komen (denk aan buurtschappen of nabij scholen of zorginstellingen) en waar het wegenpatroon erg smal of bochtig is.

Binnen de gemeente Ede stellen we 30 km/uur zones in rond buurtschappen De Kraats (Krommesteeg, Dijkgraaf, Kraatsweg, Veendersteeg) en De Kade (Zuiderkade en Wolfsdijk), en nabij de Kraatsschool (Rijnsteeg, Maanderdijk). In de gemeente Rhenen wordt 30 km/uur ingesteld rond de Weteringsteeg en nabij zorgcentrum Zideris. Precieze afbakening van de gebieden werken we nog verder uit in overleg met de aanwonenden. 

Een maximumsnelheid van 60 km/uur op verblijfswegen in het buitengebied is in Nederland gangbaar. We vinden dit voor een groot deel van het Binnenveld ook passend. Het is gezien het wegenpatroon en open karakter van het Binnenveld niet realistisch om in het gehele Binnenveld een lagere snelheid af te dwingen. Ook kwam uit de participatie naar voren dat het niet wenselijk was te veel drempels aan te leggen. Door alleen 30 km/uur in te stellen op de locaties waar veel kwetsbare verkeersdeelnemers samen komen en het wegbeeld duidelijk anders versterken we de aandacht bij weggebruikers om hier snelheid te minderen. Hoe groter het gebied, hoe minder duidelijk wordt waarom de snelheid laag moet zijn. 

De 30 km/uur zones worden met duidelijke bebording aangeven. Daarnaast worden in deze 30 km/uur zones de aanwezige drempels en verkeersplateaus ‘steiler’ gemaakt waardoor ze de snelheid meer remmen, of worden dergelijke drempels of plateaus aangelegd waar deze nog ontbreken. Ook kijken we in overleg met de aanwonenden of we de ‘verblijfsfunctie’ van de weg beter kunnen benadrukken met bijvoorbeeld beplanting of andere inrichting van opritten. 

We gaan samen met de direct aanwonenden in gesprek om de precieze grens van de 30 km/uur zones en de te treffen infrastructurele maatregelen verder in detail uit te werken.

We streven naar het instellen van de 30 km/uur zones in het 1^e kwartaal van 2025. Dit zal dan alleen nog met bebording zijn. Het aanpassen / aanbrengen van drempels en plateaus vraagt om meer voorbereiding. De planning van realisatie hiervan is ook afhankelijk van nader beschikbaar te stellen financiële middelen. We vinden het belangrijk de 30 km/uur op korte termijn in te stellen (met borden), maar voor de werkelijke gedragsverandering zal de aanpassing van de infrastructuur nodig zijn. 

Flitspalen worden geplaatst door het Openbaar Ministerie. Een weg moet aan een groot aantal eisen voldoen (o.a. aantal ongevallen door snelheid) om hiervoor in aanmerking te komen. Het Binnenveld voldoet hier niet aan. Daarom komen er dus geen flitspalen. Voor handhaving geldt dat het één van de vele taken is van de politie en de prioriteiten vaak ergens anders liggen. Daarbij geldt dat de weginrichting moet passen bij de geldende snelheid en er gestreefd moet worden naar een inrichting waar automatisch langzamer gereden wordt. 

Het aanbrengen van (rode) fietsstroken heeft meerdere doelen: 

• Het beter zichtbaar maken voor het gemotoriseerd verkeer dat er ook fietsers gebruik maken van de weg. Door het aanbrengen van fietsstroken hebben fietsers een duidelijkere plek op de weg en zijn andere weggebruikers alerter op fietsers.
• Door het aanbrengen van fietsstroken wordt de rijbaan optisch versmald. Weggebruikers houden zich hierdoor eerder aan de maximumsnelheid.
• We accentueren met de fietsstroken de drukste gebruikte fietsroutes in het Binnenveld. Hierdoor is er een duidelijker onderscheid te zien tussen de hoofdfietsroutes en routes waar minder fietsers rijden.

We hebben gekeken naar welke routes het meest worden gebruikt door fietsers én waar veel fietsers en autoverkeer samen gebruik maken van dezelfde weg. Op wegen die onderdeel uitmaken van het (bewegwijzerde) hoofdfietsnetwerk brengen we rode fietsstroken aan. Op wegen die geen onderdeel uitmaken van het hoofdfietsnetwerk, maar waar wel veel fietsers en auto’s rijden, kiezen we voor zwarte fietsstroken. Wanneer hoofdfietsroutes door een bestaand ontheffingsgebied gaan, en hier dus al bijna geen gemotoriseerd verkeer rijdt, worden er geen rode fietsstroken aangelegd

Het effect van deze maatregel is het grootst op wegen waar ook daadwerkelijk veel fietsers rijden. Daarom maken we onderscheid tussen hoofdfietsroutes (rode fietsstroken), andere drukke fietsroutes (zwarte fietsstroken) en wegen waar fietsers minder gebruik van maken (geen fietsstroken).

Hier is fysiek geen ruimte voor. Dit vraagt om aankoop van grond en dat is op korte termijn niet realiseerbaar. Daarnaast kan het aanleggen van vrijliggende fietspaden ook het negatieve effect hebben dat autoverkeer weer harder gaat rijden. Het realiseren van vrijliggende fietspaden biedt op sommige fietsverbindingen door het Binnenveld wel kansen om een directer, veiliger en aantrekkelijker fietsnetwerk te realiseren. Dit moet echter bezien worden binnen de totale visie voor het Binnenveld dat binnen de Gebiedsaanpak Binnenveld verder uitgewerkt wordt.

Het aanleggen van (rode) fietsstroken is een kostbare maatregel. Wij kijken daarom altijd eerst of we kunnen ‘meeliften’ met bijvoorbeeld gepland onderhoud van de wegen. We maken op korte termijn inzichtelijk waar dit zou kunnen en op welke termijn. Vervolgens kunnen we ook inzichtelijk maken welke maatregelen we vooruitlopend op onderhoud al kunnen nemen met tijdelijke maatregelen zoals het aanbrengen van fietsstroken met een ‘tijdelijke’ rode slijtlaag. Hiervoor moeten we dan aanvullende financiën aanvragen bij de gemeenteraad. De zomer van 2025 is het eerste moment waarop we middelen kunnen aanvragen. De gemeenteraad bepaalt of dit geld wordt toegekend. Uiteraard kijken we ook actief naar mogelijke subsidies van bijvoorbeeld provincie en rijk om maatregelen zo snel mogelijk uit te kunnen voeren.

Doel van deze maatregelen is om verkeer zich beter aan de snelheid te laten houden en om de alertheid van weggebruikers te vergroten

We zien dat sommige kruispunten in het Binnenveld nu niet goed opvallen of dat verkeer hier snel voorbij kan rijden. Ook zien we dat het verkeer in het Binnenveld vaak nog te hard rijdt. We vinden het nodig om de maximumsnelheid van 60 km/uur meer af te dwingen en om weggebruikers alerter te maken voor verkeer uit zijwegen. We inventariseren daarom op korte termijn op welke locaties extra drempels of plateaus nodig zijn (of waar bestaande drempels/plateaus aangepast moeten worden). Dit geldt specifiek ook voor de nieuw in te stellen 30 km/uur zones. Uitgangspunt is om terughoudend te zijn met het toevoegen van heel veel nieuwe drempels (in verband met landbouwverkeer en geluid- en trillingsoverlast van omwonenden), maar te focussen op locaties waar al iets ligt of waar het voor de verkeersveiligheid echt noodzakelijk is.

We maken op korte termijn een overzicht van welke kruispunten, drempels en/of wegen aangepast moeten worden. Daarnaast worden zoals bovenstaand toegelicht ook (rode) fietsstroken aangelegd die ervoor moeten zorgen dat weggebruikers langzamer rijden en alerter zijn.

Aanpassingen aan infrastructuur worden altijd met de direct aanwonenden afgestemd.

Het aanleggen van drempels, plateaus en/of het aanpassen van de weginrichting is een kostbare maatregel. Wij kijken daarom altijd eerst of we kunnen ‘meeliften’ met bijvoorbeeld gepland onderhoud van de wegen. We maken op korte termijn inzichtelijk waar dit zou kunnen en op welke termijn. Vervolgens kunnen we ook inzichtelijk maken welke maatregelen we vooruitlopend op onderhoud al kunnen nemen als solitaire (tijdelijke) maatregel. Hiervoor moeten we dan aanvullende financiën aanvragen bij de gemeenteraad. De zomer van 2025 is het eerste moment waarop we middelen kunnen aanvragen. De gemeenteraad bepaalt of dit geld wordt toegekend. Uiteraard kijken we ook actief naar mogelijke subsidies van bijvoorbeeld provincie en rijk om maatregelen zo snel mogelijk uit te kunnen voeren.

De gedragscampagne heeft als doel om:

• Weggebruikers zich beter aan de maximumsnelheid te laten houden.
• Weggebruikers meer rekening te laten houden met andere weggebruikers en zich veiliger te laten gedragen.

De exacte invulling van de gedragscampagne werken we in 2025 verder uit. Onderdeel van de campagne zal in ieder geval het regelmatig plaatsen van digitale snelheidsborden zijn die aangeven hoe hard je rijdt. Daarnaast zal de campagne zich richten op automobilisten en landbouwverkeer (hou rekening met fietsers, pas snelheid aan, haal alleen in als er voldoende ruimte is), maar ook op fietsers en wandelaars (je bent hier in een agrarisch gebied, geef ruimte aan landbouwverkeer). 

Dat werken we uit in 2025.